Liệt dây thần kinh số VII.

- Các sợi vận động có nguyên uỷ từ nhân vận động thần kinh mặt ở cầu não. Chúng ra khỏi thân não tại rãnh hành cầu và rời khỏi sọ tại lỗ trâm - chũm sau một đoạn dài chạy qua phần đá xương thái dương. Các sợi này chi phối cho các cơ bám da của mặt, đầu và cổ.

- Các sợi cảm giác bắt nguồn từ các tế bào hạch gối nằm trong phần đá của xương thái dương. Những nhánh ngoại vi lúc đầu tạo nên thừng nhĩ, sau đó đi lẫn trong nhánh lưỡi của thần kinh hàm dưới. Những nhánh trung ương tạo nên thần kinh trung gian chạy vào nhân bó đơn độc ở thân não. Các sợi cảm giác dẫn truyền về não cảm giác vị giác ở hai phần ba trước lưỡi.

- Các sợi tự chủ đối giao cảm trước hạch đi lẫn trong thần kinh trung gian có nguồn gốc từ nhân lệ tỵ và nhân bọt ở trên cầu não. Chúng vận động tiết dịch cho tuyến lệ và các tuyến dưới hàm và dưới lưỡi (qua trung gian của các hạch tự chủ ở ngoại vi là hạch chân bướm khẩu cái và hạch dưới hàm).

Hình ảnh giải phẫu dây thần kinh số VII (nguồn sách của tác giả Frank H. Netter).

Cấu trúc giải phẫu dây thần kinh này rất phức tạp. Tuy nhiên, tổn thương dây thần kinh số VII chia hai loại là tổn thương trung ương (là tổn thương neuron vận động trên nhân) và ngoại biên (là tổn thương từ nhân trở ra).

1. Nguyên nhân gây tổn thương dây thần kinh số VII.

- Chấn thương.

- Bệnh lý thần kinh.

- Chuyển hóa

- Liên quan khối u.

- Độc chất.

- Không rõ nguyên nhân.

2. Chẩn đoán tổn thương dây thần kinh số VII.

Cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa thần kinh. Vì ngoài chẩn đoán đúng bệnh còn giúp chẩn đoán nguyên nhân.

Chẩn đoán thường dựa vào 3 bước sau:

- Xác định vị trí bị tổn thương.

- Dựa vào nguyên nhân có thể bị tổn thương.

- Dựa vào thăm khám các động tác hoạt động vùng mặt (vùng của dây thần kinh VII chi phối) như nhăn trán, nhắm mắt, cười, huýt sáo, thổi lửa. Thường sử dụng thang điểm House-Brackmann (6 mức độ).

Dưới đây là hình ảnh cách thăm khám bệnh nhân (nguồn bản quyền của Geeky Medics).

3. Xét nghiệm cần làm khi tổn thương dây thần kinh số VII.

- Chẩn đoán hình ảnh: cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ sọ não

- Chẩn đoán chức năng: đo điện cơ.

Tài liệu tham khảo

1. House-Brackmann Classification of Facial Function.

2. Toward an Automatic System for Computer-Aided Assessment in Facial Palsy.

3. Facial Nerve grading article.

4. Automated objective and marker‑free facial grading using photographs of patients with facial palsy.

5. Facial Nerve Paralysis.

ktk@vn